Udruženje poljoprivrednih proizvođača – mljekara Republike Srpske uz podršku Vlade Kraljevine Švedske, Američke agencije za međunarodni razvoj i Vlade Sjedinjenih Američkih Država, putem Projekta razvoja tržišne poljoprivrede II (Sweden/USAID FARMA II projekt), pripremilo je “PRIRUČNIK ZA POLAGANJE ISPITA: OBUKA ZA OSJEMENJAVANJE KRAVA”. Autori publikacije su Miljan Erbez, Dragan Kesić Ivica Jožef.
Ovaj priručnik je namijenjen za polaganje teorijskog dijela obuke za vještačko osjemenjavanje na vlastitom stadu za uzgajivače krava, a u skladu sa Pravilnikom o osposobljavanju lica za obavljanje zootehničkih zahvata („Službeni glasnik Republike Srpske“, br. 97/15).
Preduslovi
Zahvaljujući pogodnim bioklimatskim uslovima u Republici Srpskoj govedarstvo predstavlja jednu od najznačajnijih grana cjelokupne poljoprivredne proizvodnje. Osnova uzgoja su male farme (do 20 grla), koje se bave proizvodnjom mlijeka, a telad se u većini slučajeva prodaje različitim nakupcima koji se direktno bave tovom ili telad preprodaju trećim osobama. Najčesće telad prodaju u uzrastu od 2-3 mjeseca. Jedan dio farmera tove sve ili jedan dio teladi u svojim objektima, kako za privatne, tako i za potrebe tržišta. To nazivamo kombinovanom proizvodnjom.
Trenutno stanje
Danas u RS ima oko 25.000 krava muzara, a u okviru članova Udruženja oko 6.000. Prosječna proizvodnja u kg, kreće se oko 4000 kg mlijeka po grlu, kod članova Udruženja oko 5.850 kg. Naše Udruženje proizvodi oko 31% mlijeka u Republici Srpskoj i 15% na nivou cijele BiH. Zahvaljujući ekološki zdravom i čistom okruženju, te mogućnostima proizvodnje zdrave hrane u našim brdsko-planinskim područjima Republika Srpska ima velike mogućnosti da snabdijeva zahtjevno EU tržište, a ujedno da sopstveno tržište obezbijedi zdravim i pristupačnim proizvodima mliječne govedarske proizvodnje.
Proizvodnja mlijeka jest zahtjevan proces, ali ujedno je i visoko profitabilan zbog većih cijena samih proizvoda i omogućuje redovne prihode. Povećanje proizvodnje mlijeka i mesa po grlu vuče za sobom povećanje preradjivačkih kapaciteta, razvoj novih tržišnih brendova i proizvoda, ali i što je veoma bitno unaprjeđenje znanja i vještina prozvođača.
Koordinacija za razvoj
Za razvoj govedarstva potrebno je uspostaviti dobru koordinaciju između svih nadležnih državnih organa, tržišta, farmera, prerađivača, udruženja uzagivača odnosno organizacija za uzgoj i drugih faktora koji učestvuju u ovom procesu koji nije samo od ekonomskog nego i od nacionalnog značaja. S tim u vezi edukacije, priručnici, obuke i ostalo vezano za primjenu vještačkog osjemenjavanja je od velikog značaja za razvoj govedarstva koje predstavlja jednu od najznačajnijih grana cjelokupne poljoprivredne proizvodnje.
Vještačno osjemenjavanje
Vještačko osjemenjavanje (VO) podrazumijeva zootehničku metodu ubacivanja doze sperme u određene dijelove ženskog reproduktivnog trakta, primjenom specijalnih instrumenata. Iz ovog se vidi da ubacivanje sperme može biti prirodno ili vještačko, a oplodnja je uvijek prirodna jer se uvijek dešava na prirodan način i predstavlja fiziološki proces spajanja jajne ćelije i spermatozoida. Proces oplodnje se može odigravati u prirodnim (in vivo) uslovima (u ampuli jajovoda) ili u vještački stvorenim uslovima u laboratoriji (in vitro), odnosno izvan organizma.
Zbog toga se može govoriti o prirodnoj ili vještačkoj inseminaciji, ali samo o prirodnoj oplodnji. 5 Primjena vještačkog osjemenjavanja rezultira pozitivnim zootehničkim, sanitarnoveterinarskim i ekonomskim efektima u savremenoj stočarskoj proizvodnji, koji se ogledaju u slijedećem:
- Znatno brže razmnožavanje poželjnih genetipova mužjaka, jer se od jednog ejakulata pravi veliki broj doza, kojima se osjemenjava veći broj plotkinja.
- Efikasna kontrola širenja polnih bolesti.
- Moguće je vršiti znatno precizniju i efikasniju evidenciju o porijeklu životinja, čime se olakšava uzgojno selekcijski rad. • Lakše i brže se izbacuju iz priploda priplodnjaci nosioci nepoželjnih i/ili degenerativnih svojstava.
- Za oplodnju se mogu koristiti i oni priplodnjaci koji se u prirodnom parenju iz određenih razloga ne bi mogli upotrijebiti.
- Uvođenjem osjemenjavanja omogućava se prevoz i transport sperme u najudaljenije krajeve, te se na taj način vrši unaprjeđenje stočarstva zaostalijih krajeva i mijenja tip životinja.
Međutim, i pored toga, postoje i izvjesni nedostaci vještačkog osjemenjavanja. Jedan od ozbiljnih nedostataka brzo može da se pogorša kvalitet stoke ako se koristi loše sjeme i sjeme od ograničenog broja priplodnjaka. Zbog upotrebe manjeg broja priplodnjaka brže može doći do uzgoja u srodstvu, te to zahtijeva vođenje tačne evidencije. Osim proizvodnog efekta na unapređenje stočarske prozvodnje, VO ima i značajnu zdravstvenu ulogu, a to se postiže kroz nekoliko postupaka:
- Ograničavanje širenja polnih bolesti i infekcija prethodnom provjerom sjemena.
- Redovna kontrola zdravstvenog stanja polnih organa priplodnjaka na inseminacionim stanicama i redovna kontrola njihovog spermiograma.
- Korišćenje sjemena bikova provjerenih u kontroli nasljednosti zdravlja i plodnosti, koja je sastavni dio sveobuhvatne ocjene priplodnjaka.
- Stalna kontrola zdravstvenog stanja polnih organa plotkinje, rano otkrivanje poremećaja plodnosti i efikasno liječenje.
- Povećanje procenta plodnosti uvođenjem sjemena na mjesto najpogodnije za oplodnju.
- Mogućnost kontrole perioda estrusa pogodnog za pripuštanje.
Kompletan priručnik možete pronači OVDJE
Autori: Miljan Erbez, Dragan Kesić, Ivica Jožef
Izvor
