Nažalost trenutna situacija u poljoprivrednom sektoru nije na zadovoljavajućem nivou. Veliki problemi sa rodom pšenice, nevrijeme, problemi sa izvozom, uvoz ispod cijene, otkupljivači… ponukali su nas da zatražimo odgovore u nadležnom ministarstvu, ali i da sagledamo stvari iz drugog ugla, ugla Ministarstva poljoprivrede i njegovog prvog čovjeka.
Molimo Vas za ocjenu trenutnog stanja poljoprivrede u Republici Srpskoj, te da li ste zadovoljni sopstvenim učinkom od kako ste na čelu Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede?
I pored brojnih izazova sa kojima se suočava agrarni sektor RS (vremenske nepogode, neuređeno spoljno-trgovinsko poslovanje, odsustvo mjera zaštite domaće proizvodnje), prosječan doprinos poljoprivrede i prehrambene industrije BDP RS iznosi – 2,3 milijarde KM odnosno 26% (preračunato na bazi bruto vrijednosti proizvodnje i bez umanjenja koje se odnosi na subvencije).
Ono što je najvažnije je da smo u proteklom periodu obezbjedili stabilnost u finansiranju sektora poljoprivrede kako kroz direktna budžetska sredstva koja smo u ovoj godini i povećali za 18%, tako i kroz druge izvore finansiranja: sredstva IRB-a za, sredstva poslovnih banaka, donatorska sredstva, međunarodni izvori finansiranja kao što su Svjetska Banka, Evropska Investiciona Razvojna Banka, IFAD, kreditne i mikrokreditne organizacije i dr. Ukupna izdvajanja po svim izvorima finansiranja u periodu 2013-2017 godina u prosjeku iznose 100 miliona KM na godišnjem nivou, ili u prosjeku 487 KM po hektaru ako uzmemo u obzir samo registrovane površine.
Efekat ovih ulaganja vidimo i u spoljno-trgovinskoj razmjeni. Naime podaci govore da pokrivenost uvoza izvozom raste a u 2017. godini iznosila je 52%. Vrijednost izvoza u 2017. godini iz RS je veća je u odnosu na 2016. godinu za 7,0 %. Najviše je povećan izvoz mlijeka i mliječnih proizvoda ti za oko 35%, voća i povrća za oko 24%, itd.
Kako zaštititi domaću poljoprivrednu proizvodnju u okolnostima liberalizacije uvoza i sporazuma CEFTA?
Kao što znate nadležnost po pitanju spoljne trgovine ustavno pripada Ministarstvu spoljne trgovine i ekonomskih odnosa BiH. Vlada RS je nebrojeno puta upućivala inicijativu prema nadležnom Ministarstvu. Kandidovali smo čitav set mjera i opisali način kako bi se one trebale realizovati. Neki od prijedloga se upravo tiču:
- Uvođenja pojačanih kontrola i povećanja uzimanja uzoraka pošiljki pri uvozu ali i izvozu poljoprivrednih proizvoda;
- Dosljedno sprovođenje važećih propisa koji uređuju oblast spoljnotrgovinskog poslovanja i zaštite domaće proizvodnje koji podrazumijevaju i aktiviranje odluka o sezonskoj zaštiti domaćeg tržišta;
- Uspostavljanje sistema i načina prikupljanja podataka na tržištu poljoprivrednih proizvoda;
- Definisanje i klasifikacija proizvoda biljnog i životinjskog porijekla koja se u carinskoj tarifi vodi pod „ostalo“;
- Uvođenje obaveznog vaganja poljoprivrednih proizvoda prilikom uvoza, unapređenje rada graničnih organa, te
- Usvajanje Pravilnika o tržišnim standardima za voće i povrće, žitarice, proizvode animalnog porijekla u skladu sa Evropskim i OECD standardima;
- Izmjene i dopune odluke o Upravljanju tarifnim kvotama.
- Zatim mjere koje se tiču Uprave BiH za zaštitu zdravlja kada je u pitanju sortna lista i dr.
Nažalost zajedničke institucije su ostale gluve na većinu ovih inicijativa iako smo ih upućivali zajedno sa privrednim komorama i udruženjima poljoprivrednika.
Početkom godine usvojena je „Strategija ruralnog razvoja Bosne I Hercegovine“, Republika Srpska je svojim institucionalnim uređenjem bila spremnija za realizaciju programa, te su poljoprivredni proizvođači željno očekivali realizaciju najavljenih programa pomoći od strane Evropske Unije. Gdje smo trenutno i kada se mogu očekivati pozivi za apliciranje?
Mi smo i tada prije usvajanja Strateškog dokumenta na nivou BiH tvrdili da to neće biti čarobni štapić kojim će se sliti silni milioni evropskih fondova u BiH, iako su čak i strani ambasadori tvrdili da je to jedina prepreka za ostvarivanje prava na pristup predpristupnim sredstvima.
Ono što s epokazuje kao konstantan problem u procesu evropskih integracija jeste što se on nastoji provoditi mimo dogovorenog mehanizma koordinacije i to će i dalje usporavati i otežavati sam proces i dovoditi u pitanje smisao zajedničkog puta prema EU.
Ono što mi znamo je da se prvi pozivi za apliciranje pod uslovima koji su slični uslovima za apliciranje na IPARD sredstva mogu očekivati na jesen, a realizovaće se u okviru projekta EU4Biznis posredstvom UNDP. Ovdje se radi o sredstvima iz IPA2 programskog paketa u koji je sektor poljoprivrede naknadno uvršten.
Koje projekte ministarstva bi ste izdvojili kao najbitnije, a realizovani su u periodu dok ste Vi na čelu Ministarstva?
Ono što je još značajnije je da smo značajno povećali obim ulaganja u kapitalne investicije a samo u ovoj godini ona su veća za 50% u odnosu na trogodišnji prosjek. Uveli smo sistem fiksnog sufinansiranja u iznosu od 30-40% na ulaganja u opremu, mehanizaciju, podizanje zasada, nabavku plastenika itd.
Moram takođe istaći ogromna sredstva koja izdvajamo za izgradnju sistema za navodnjavanje u vrijednosti oko 40,0 miliona KM. Za poslednje 4 godine više je uloženo u sisteme za navodnjavanje nego prethodnih 25 godina. Takođe za ulaganja u sanaciju hidromelioracionih sistema ukupno je obezbijeđeno oko 190,00 miliona KM iz sredstava Svjetske banke, Evropske investicione banke, IPA sredstava, Fonda solidarnosti RS. U ovoj oblasti je poslednjih godina realizovano više ulaganja nego prethodnih 20 godina.
Takođe realizujemo Projekat modernizacije protivgradne zaštite koji se finansira iz sredstava IRB-a u vrijednosti 25 miliona KM.
Vrijednost investicionih ulaganja u šumarstvu u periodu 2007-2016 iznosi oko 180 miliona KM. Najviše je uloženo u biološke investicije, zatim u izgradnju šumskih kamionskih puteva, nabavku osnovnih sredstava i rekonstrukciju šumskih kamionskih puteva, i brojni drugi projekti.
Godinama se govori da je poljoprivreda razvojna sansa Republike Srpske. Šta po Vama treba uraditi da se ta šansa iskoristi?
Poljoprivreda kao primarna proizvodnja bez razvoja prehrambene industrije prije svega, ali i bez razvoja sektora snabdijevanja inputima i uslugama, sektora zadrugarstva, sektora finansiranja u poljoprivredi i drugih sektora, ne može biti značajniji privredni zamajac od ovog koji trenutno jeste. Razlog zato je što je struktura naše proizvodnje i naših gazdinstava takva da se radi o usitnjenoj proizvodnji koja usljed nedostatka ekonomije obima i drugih faktora ima veće troškove proizvodnje u odnosu na neke druge razvijenije zemlje.
1 Comment