Nije nepoznata činjenica da je područje sjeverne Bosne, posebno u opštinama Srebrenik, Brčko, Modriča, Gradačac, Gračanica, Ugljevik i Doboj, oduvijek bilo poznato po šljivi, nekada “mađarici”, u novije vrijeme “stenlejki”, “čačanki” i “rodnoj”. U ovom kraju kud god da se okreneš, naići ćeš na šljivike, pa šljivu s pravom zovu “plavo zlato”.
Kada šljiva rodi i zaplavi se na rodnim krošnjama, vlasnici zadovoljno trljaju ruke, ali ih ubrzo, zbog nepripremljenosti i nespremnosti države da voćarima osigura otkup i pristojne cijene, te hladnjače, snađu problemi. Tako je bilo i 2013. godine, kada je zabilježen do tada najbolji prinos šljive, koja je išla u bescjenje.
Danas se male količine izvoze kao stona šljiva, a samo pet odsto šljive se osuši. Nema sušara, suva šljiva nije postala naš, BIH brend. A zna se da je na Zapadu suva šljiva proglašena lijekom i da cijena kilograma na našim pijacama nikad nije bila manja od 4 marke.
Zbog toga je EU putem njemačkog GIZ-a, u implementaciji Nezavisnog biroa za razvoj (NBR) Gradačac – Modriča, pokrenula projekat “Inovacije u lancu vrijednosti suve šljive” u Gračanici i Brčkom. Riječ je u ulaganju u podizanje pet edukativnih najsavremenijih voćnjaka šljive po pet dunuma i sanaciji 7 starih voćnjaka, takođe po pet dunuma. U projekt su uključene Zemljoradnička zadruga “Gračanka” i Poljoprivredni zavod Tuzla. Za novi nasad od 5 dunuma vlasnik dobija oko 15.000 KM.
Suva šljiva je tipični proizvod sjeveroistočne Bosne, dobra i kao lijek i opšte za ishranu zdravo voće. Ali da bi postala BIH brend, moramo mijenjati navike, od adekvatne proizvodnje, berbe i transporta sirove šljive za sušenje. Kvalitetna suva šljiva može se dobiti samo od kvalitetne sirove šljive posebnom tehnikom sušenja i pakovanja. Uspjeh zavisi i od prezentacionog dijela. Da bi podigli savremene nasade šljive, uslov je navodnjavanje “kap po kap”, rekao je inžinjer Nermin Ramić iz Poljoprivrednog zavoda Tuzla na skupu zainteresovanih voćara u Gračanici.
Poznati voćar u ovom kraju Muhamed Sinanović iz sela Gornja Orahovica, koji godišnje proizvede više od 100 tona raznog voća, ponajviše šljive, ističe da sredstva EU svakako treba koristiti kako bi se poboljšala sirovinska baza suve šljive. Sjeća se da je nekada svaka druga kuća u selu imala mini sušaru i da s prodajom suve šljive nikada nije bilo problema.
Za 24 sata osuše pet tona
Direktor Opšte poljoprivredne zadruge u naselju Tarevci kod Modriče Nahdet Sulejman već je pokazao da je sušenje i plasiranje šljive na inostrano tržište unosan posao. Da bi udovoljili zahtjevima EU, u ovoj zadruzi je ovih dana nabavljena savremena sušara koja u 24 sata može osušiti pet tona sirove šljive potrebne holandskom tržištu.
