Prosječna mjesečna potrošnja jednog četvoročlanog domaćinstva na zelenim pijacama u Srpskoj je svega 3,20 maraka, čime se postavlja pitanja opstanka tržnica, srpskainfo.
Tržni centri uzrok?
Po posljednjim podacima Zavoda za statistiku RS, u julu je na svim zelenim pijacama promet bio nešto veći od 1,4 miliona konvertibilnih maraka. Promet je smanjen za više od 20 odsto u odnosu na juli prošle godine. Ovaj podatak iznenađuje ako se ima u vidu da je prošla godina bila sušna u Republici Srpskoj i da je ponuda na zelenim pijacama bila znatno lošija nego ovogodišnja. To može, između ostalog, da znači da kupci voće i povrće više kupuju u tržnim centrima nego na pijacama.
Pijaca izgubila ulogu
Međutim, predsjednik Udruženja povrtara RS Brane Mastalo kaže da je pijaca izgubila svoju ulogu i da ga ne iznenađuje što je promet mali.
Proizvođači u Republici Srpskoj sve više se okreću distributivnim centrima koji snabdijevaju velike tržne centre, obične trgovine i piljare, a sve manje nas je na pijacama jer nam uzimaju puno para da uvezemo proizvode koje prodajemo. Tako nam u Banjaluci na pijaci na veliko uzimaju četiri odsto od količine koju uvozimo, i to na ulazu, bez obzira koliko ćemo prodati, objašnjava Mastalo.
Po posljednjim podacima, 43 grada i opštine imaju jednu ili više pijaca na svojoj teritoriji, od čega je 35 isključivo zelenih. Dakle, 19 opština uopšte nema nijednu pijacu.
Preprodavci
Od mjesta na kojima su prodavani tržišni viškovi individualnih poljoprivrednih proizvođača, zelene pijace su postale mjesto na kojima ponudu imaju klasični trgovci, odnosno preprodavci. Ponuda im zavisi od cijene, pa tako ako je uvozni krompir, luk ili jabuka jeftinija od domaće, kupovaće iz uvoza i nuditi kupcima na pijaci te proizvode.
Gotovo zanemariv je broj onih koji prodaju proizvode koje su uzgojili u vlastitim baštama.
Ovaj problem je prepoznat kod nadležnih u Banjaluci, koji pokušavaju ponovo da uspostave rejonske zelene pijace. Za početak je Centru za unapređenje sela data lokacija u naselju Lazarevo koju treba adaptirati, a plan je da tu bude pijaca na kojoj će domaći proizvođači prodavati isključivo vlastite organske, neprskane proizvode.
Zdrava hrana
Direktor Centra za unapređenje sela Draško Ilić kaže da je predviđeno da prodavci, naši poljoprivredni proizvođači ne plaćaju zakup na ovoj pijaci.
To je direktna podrška malim poljoprivrednim proizvođačima. Osim toga, vjerujemo da ćemo mnoge podstaći da povećaju svoju proizvodnju, a s druge strane, građani će biti sigurni gdje mogu da kupe zdravu hranu, objašnjava Ilić.
Milka Tamamović, koja se bavi organskom proizvodnjom, kaže da je ideja odlična, ali upozorava da trenutno nema puno malih proizvođača koji se bave organskom proizvodnjom.
Treba osmisliti koncept na nivou cijele Republike Srpske tako da se direktno podstiče opstanak i razvoj malih domaćinstava koji se bave ovakvom proizvodnjom, poručuje ona.
Dostupnost
Da bi tržnice na malo obezbijedile opstanak, i to u uslovima ekspanzije velikih i tehnički opremljenih maloprodajnih objekata, potrebno je nekoliko stvari – poručuju sa Poljoprivrednog fakulteta: neatraktivne lokacije zamijeniti atraktivnim, da zelene pijace budu locirane u pristupačnim dijelovima užeg gradskog područja tako da budu dostupne većini kupaca bez korišćenja automobila i javnog prevoza…
Investicije u poboljšanje infrastrukture pijaca nisu same po sebi dovoljne već moraju biti praćene i drugim mjerama koje će simultano pridonijeti povećanju ponude i tražnje na pijacama, kažu na Poljoprivrednom fakultetu.
